Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία και το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), στο πλαίσιο της συνεργασίας τους, οργανώνουν βιβλιοπαρουσιάσεις στη Θεσσαλονίκη.
Στην εκδήλωση με τίτλο «Οι πρόσφυγες του ’22 και η Ελλάδα. Τρεις εκδόσεις του Ιδρύματος της Βουλής», που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 10 Οκτωβρίου 2024 και ώρα 19:00 στο βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Τσιμισκή 11, Θεσσαλονίκη), θα παρουσιαστούν τρεις εκδόσεις του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων που προσεγγίζουν πτυχές των δυσκολιών αλλά και ιστορίες δύναμης και δημιουργίας (γηγενών και προσφύγων), που διαμόρφωσαν το σύγχρονο ελληνικό κράτος, τη σύγχρονη μορφή του ελληνικού έθνους αλλά και την αυτοεικόνα του.
Χαιρετισμός:
– Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο / γενικός γραμματέας, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων.
Θα μιλήσουν:
– Νίκος Ανδριώτης, δρ Ιστορίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο,
– Βλάσης Βλασίδης, καθηγητής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας,
– Ιάκωβος Μιχαηλίδης, καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
– Κυριάκος Χατζηκυριακίδης, επίκουρος καθηγητής, Έδρα Ποντιακών Σπουδών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Την εκδήλωση θα συντονίσει ο Κώστας Κωστής, διευθυντής, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
***
Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί μία από τις σημαντικότερες καμπές στη μακραίωνη πορεία του ελληνισμού. Ο αναγκαστικός εκπατρισμός εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες συνιστά αναμφίβολα το τραγικότερο πλήγμα από συστάσεως του νέου ελληνικού κράτους, σφραγίζοντας αδιαμφισβήτητα και το τέλος της Μεγάλης Ιδέας.
Οι πρόσφυγες έπρεπε να ξαναχτίσουν τη ζωή τους στη νέα πατρίδα, να εργαστούν και να θεμελιώσουν τις νέες τους εστίες, να ενσωματωθούν οργανικά στην ελληνική κοινωνία. Το ελληνικό κράτος μερίμνησε για την υποδοχή, την περίθαλψη, την εγκατάσταση και τη συνολική αποκατάστασή τους. Η διαδικασία δεν ήταν ανέφελη, αλλά τελικά οι πρόσφυγες κατάφεραν να προκόψουν, επηρεάζοντας παράλληλα με τρόπο καταλυτικό κάθε πτυχή της πνευματικής, της κοινωνικής, της οικονομικής και της πολιτικής ζωής του τόπου.
Η έκδοση του Νίκου Ανδριώτη, Πρόσφυγες στην Ελλάδα 1821-1940: υποδοχή – περίθαλψη – αποκατάσταση (Αθήνα 2020) προσφέρει μια πανοραμική, διεισδυτική και τεκμηριωμένη θεώρηση της αντιμετώπισης του προσφυγικού ζητήματος
***
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα εγκατάστασης προσφύγων αποτελεί η περιοχή της Δράμας και της Καβάλας. Πρόκειται για περιοχές με τη μεγαλύτερη, σε ποσοστό πληθυσμού, εγκατάσταση προσφύγων: βάσει της απογραφής του 1928, δύο στους τρεις κατοίκους ήταν πρόσφυγες. Πώς κατέστη δυνατή μια τέτοια εγκατάσταση σε μια περιοχή κατεστραμμένη από διαδοχικούς πολέμους και βουλγαρικές κατοχές; Πώς η εγκατάσταση αυτή συνέβαλε στην αλλαγή των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών της περιοχής; Πώς η παρουσία των προσφύγων αποτυπώθηκε στο πολιτικό πεδίο; Από την οπτική αυτήν, η ιστορία της Ανατολικής Μακεδονίας μπορεί να θεωρεί μια μελέτη περίπτωσης με αναφορές σε όλη τη χώρα, και ιδίως στις περιοχές με μεγάλο ποσοστό εγκατάστασης προσφύγων.
Ο συλλογικός τόμος Πρακτικά Συνεδρίου «100 χρόνια μετά: οι πρόσφυγες του 1922 & η δημιουργία της νέας Ανατολικής Μακεδονίας» (Αθήνα 2024) παρουσιάζει ζητήματα γύρω από την ανταλλαγή, τις νομικές, πολιτικές και ηθικές διαστάσεις της, και την εγκατάσταση των προσφύγων σε καθεμία από τις δύο περιοχές.
***
Μία από τις βασικές διαστάσεις του μεγάλου γεγονότος της εγκατάστασης των προσφύγων ήταν η άμεση ένταξή τους στις δυναμικές της ελληνικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ήδη από τις εκλογές του Δεκεμβρίου του 1923, οι πρόσφυγες ως πολιτογραφημένοι Έλληνες πολίτες, άσκησαν το δικαίωμα του εκλέγειν. Μάλιστα, από τον Μεσοπόλεμο και μετά, η παρουσία τους επέδρασσε στις πολιτικές ισορροπίες και συνδιαμόρφωσε το κομματικό περιβάλλον. Σταδιακά, ανανέωσαν σε μεγάλο βαθμό το πολιτικό προσωπικό, “μπόλιασαν” το πολιτικό σκηνικό με νέες καινοτόμες ιδέες για την πολιτική και την κοινωνική οργάνωση, ενώ κατά τη μεταπολεμική-προδικτατορική περίοδο είχαν πλέον ενσωματωθεί πλήρως στο ελληνικό κοινοβουλευτικό σύστημα.
Ο συλλογικός τόμος Η πολιτική συμπεριφορά των προσφύγων, 1923-1967 (Αθήνα 2022) αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η παρουσία των προσφύγων πρώτης και δεύτερης γενιάς επηρέασε το πολιτικό σκηνικό, παρουσιάζοντας το φαινόμενο στη διάσταση της ιστορικής εξέλιξης του ελληνικού πολιτικού συστήματος στο σύνολό του.
Βιβλιοπωλείο Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης
Τσιμισκή 11
546 24 Θεσσαλονίκη
