ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ «Κοινοβουλευτισμός και οργάνωση του κράτους στην Κρητική Πολιτεία (1898-1913)»
Η Κρητική Πολιτεία (1898-1913) αποτελεί μια περίοδο παραγνωρισμένη τόσο στη συλλογική μνήμη όσο και στην ιστοριογραφία. Την προσοχή συγκεντρώνουν τα χρόνια του 19ου αιώνα, με τους ηρωικούς αγώνες και τις διαδοχικές επαναστάσεις, ενώ η Κρητική Πολιτεία αντιμετωπίζεται, συνήθως, ως μεταβατικό διάστημα, ένας προθάλαμος της Ένωσης με την Ελλάδα. Μια τέτοια εικόνα, παρότι αντικατοπτρίζει τους πόθους του κρητικού λαού της εποχής, ενέχει έναν κίνδυνο: την υποβάθμιση των σοβαρών μετασχηματισμών και κατακτήσεων των χρόνων αυτών, σε ιδεολογικό, θεσμικό και πολιτισμικό επίπεδο. Η διημερίδα που οργάνωσαν το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», με αφορμή τη συμπλήρωση 110 ετών από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, είχε στόχο την ανάδειξη και επιστημονική προσέγγιση αυτής της σημαντικής περιόδου.
Την πρώτη ημέρα, Παρασκευή 10 Νοεμβρίου (εισαγωγική ομιλία: Ιωάννης Πλακιωτάκης, ομιλητές: Νίκος Ανδριώτης, Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Γιώργος Λιμαντζάκης) οι εισηγήσεις επικεντρώθηκαν στην ένταξη της Κρητικής Πολιτείας στο διεθνές γεωπολιτικό και διπλωματικό πλαίσιο της εποχής. Το πρωί του Σαββάτου 11 Νοεμβρίου (ομιλητές: Στέλα Αλιγιζάκη, Σπύρος Δημανόπουλος, Μανόλης Δρακάκης, Γιώργος Κουκουράκης, Ισμήνη Κριάρη, Δημήτρης Κυπριωτάκης, Μάνος Περάκης) στο επίκεντρο βρέθηκαν η πολιτική ζωή, ο ρόλος των κομμάτων, καθώς και ζητήματα δικαίου και οικονομίας. Τέλος, το απόγευμα της ίδιας μέρας (ομιλητές: Βασίλης Κολλάρος, Στρατής Μπουρνάζος, Ανδρέας Νανάκης, Ζαχαρένια Σημανδηράκη, Μιχάλης Τσαπόγας, Κωνσταντίνος Φουρναράκης, Αντώνης Χουρδάκης) οι εισηγήσεις εστιάστηκαν σε ζητήματα πολιτισμού, εκπαίδευσης, σωματειακής οργάνωσης δικαιωμάτων και θρησκείας.
Ζητήματα που αναδείχθηκαν στη διημερίδα, μεταξύ άλλων, ήταν: * Η κατανόηση της δημιουργίας της Κρητικής Πολιτείας μέσα στη συγκυρία της ανάδυσης εθνικών κρατών, ως παράμετρος του Ανατολικού Ζητήματος * Η εμπέδωση του κοινοβουλευτισμού ως σημαντικού παράγοντα της ομαλής πολιτικής και κοινωνικής ζωής του νεοσύστατου κράτους * Ο καθοριστικός ρόλος του Ελευθερίου Βενιζέλου στη συγκρότηση των θεσμών της αυτόνομης Πολιτείας και η ικανότητά του να συνδυάζει, στην πολιτική του, τη φιλελεύθερη ιδεολογία με τον εθνικό σχεδιασμό * Οι πρωτοπόρες διατάξεις των Συνταγμάτων της Κρητικής Πολιτείας για ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας * Η θεσμική ανασυγκρότηση και η δημιουργία υποδομών που συντείνουν στην ανάπτυξη της οικονομίας και του εμπορίου, σε ένα διεθνοποιημένο πλαίσιο. * Η ανάπτυξη μιας πλούσιας πολιτιστικής ζωής, συνυφασμένης με το κλίμα ελευθερίας και εθνικής ανάτασης στα χρόνια μετά το 1897.
Όπως ανέφερε ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου, το Ίδρυμα της Βουλής θα προχωρήσει, το επόμενο διάστημα, στην έκδοση συνταγματικών κειμένων και πρακτικών συντακτικών συνελεύσεων της περιόδου, θέτοντας στο επίκεντρο τον κοινοβουλευτισμό και την πολιτική ζωή της Κρητικής Πολιτείας. Με τη σειρά του, ο γενικός διευθυντής του Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» Νικόλαος Παπαδάκης-Παπαδής, αφού εξήρε την αποδοτική και εποικοδομητική συνεργασία των δύο ιδρυμάτων, τόνισε ότι η διημερίδα φώτισε, μέσα από τους καρπούς της έρευνας, τα έργα της Κρητικής Πολιτείας, αναδεικνύοντας τη λαμπρή πορεία προς την Ένωση με την Ελλάδα.
Το βράδυ της Παρασκευής 10 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της έκθεσης «Πολιτική και κοινωνία στην Κρητική Πολιτεία, 1898-1913», που συνδιοργάνωσαν το Ίδρυμα της Βουλής και το Ίδρυμα «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», στον εκθεσιακό χώρο της Βουλής των Ελλήνων, στη λεωφόρο Αμαλίας 22-24 (επιστημονική επιμέλεια: Ισμήνη Κριάρη, Ίδρυμα «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», μουσειολογική-μουσειογραφική επιμέλεια: Τμήμα Εκθέσεων του Ιδρύματος της Βουλής). Η έκθεση παρακολουθεί, σε συνδυασμό με τα μεγάλα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα, τη σταδιακή συγκρότηση της νεοσύστατης κρατικής οντότητας, μέσα από τους θεσμούς που δημιουργούνται. Παράλληλα, προβάλλει όψεις της αγροτικής και αστικής ζωή της περιόδου, τις εξελίξεις στην κοινωνία, τα επιτεύγματα στον πολιτισμό και της παιδεία. Ο επισκέπτης, μέσα από τα πρωτότυπα τεκμήρια και τις αναπαραγωγές σπάνιου φωτογραφικού υλικού, μπορεί να αποκτήσει μια ζωντανή αίσθηση του ιστορικού χρόνου και της κοινωνίας της Κρήτης, στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ό αιώνα.
