Συνέδριο: «Μετά το ’22: αναζητήσεις μιας νέας προοπτικής για την Ελλάδα»
Το συνέδριο «Μετά το ’22. Αναζητήσεις μιας νέας προοπτικής για την Ελλάδα», που οργάνωσε το Ίδρυμα της Βουλής, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα της Γερουσίας, στο Μέγαρο της Βουλής, από τις 16 μέχρι τις 18 Φεβρουαρίου 2023.
Το συνέδριο έρχεται ως συνέχεια μιας πλούσιας δραστηριότητας του Ιδρύματος κατά τα προηγούμενα «επετειακά έτη». Ασχολήθηκε, όπως είπε ο Πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Α. Τασούλας στον χαιρετισμό του, με την «επόμενη μέρα»: τον συνολικό μετασχηματισμό της Ελλάδας μετά το 1922, καθώς η Μεγάλη Ιδέα μεταμορφώνεται και δεν είναι πλέον εδαφική, αλλά αναπτυξιακή και αναφέρεται στην προκοπή, την εξασφάλιση της κυριαρχίας και την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Η ελαιογραφία του Σπύρου Βασιλείου «Άποψη της Αθήνας» (1966), από τη Συλλογή Έργων Τέχνης της Βουλής, που κοσμεί το πρόγραμμα του συνεδρίου, απεικονίζοντας το αστικό και το φυσικό τοπίο της πόλης, μας παραπέμπει, όπως είπε, στην εποποιία της ειρηνικής δημιουργίας και της αναγέννησης του τόπου που συντελείται μετά την Καταστροφή. Αυτή την Ελλάδα, που οικοδομείται και αναδημιουργείται μετά το 1922, παρακολουθήσαμε μέσα από τις εργασίες του συνεδρίου. Η επιλογή του πίνακα του Βασιλείου μπορεί να θεωρηθεί εύγλωττη για τον ελληνικό 20ό αιώνα, καθώς ο ζωγράφος στο έργο του επιχειρεί να συνδυάσει το λαϊκό στοιχείο με τον νεωτερισμό, τα κινήματα του ευρωπαϊκού μοντερνισμού με την ελληνική παράδοση.
Τριάντα δύο ομιλητές και ομιλήτριες, σε οχτώ συνεδρίες, κατά τη διάρκεια των τριών αυτών ημερών, επιδίωξαν να προσεγγίσουν στοχαστικά την περίοδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, εκκινώντας από συγκεκριμένες ιστορικές στιγμές. Το συνέδριο δεν επιδίωξε να παρουσιάσει μια επισκόπηση της ιστορίας της Ελλάδας μετά το 1922. Με αφετηρίες κρίσιμες περιόδους και διακυβεύματα (ανάμεσά τους η ανασυγκρότηση μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου και η μεταπολίτευση) ο φακός εστιάστηκε στις μεγάλες κατευθύνσεις, τους προγραμματικούς στόχους, τις αντικρουόμενες τάσεις, τα ρεύματα και τις συνθέσεις που διαμόρφωσαν το τοπίο της σύγχρονης Ελλάδας. Ήταν, από την άποψη αυτή, ένα απαιτητικό εγχείρημα, στο οποίο συνέβαλαν επιστήμονες από διαφορετικές αφετηρίες: οικονομικοί ιστορικοί, ιστορικοί των ιδεών, πολιτικοί επιστήμονες, διεθνολόγοι.
Αξίζει να σημειωθούν, ανάμεσα στους άξονες που αναδείχθηκαν από τις εισηγήσεις και τη συζήτηση: –Ο κομβικός ρόλος της Ευρώπης, ως σταθερού σημείου αναφοράς και προσανατολισμού, καθώς επηρεάζει όχι μόνο τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα, αλλά και τους «νέους παίκτες» όπως η Αριστερά, ενώ είναι καταλυτική στο πεδίο των ιδεών και του πολιτισμού. –Η σταθερή επιλογή της ένταξης της χώρας στο δυτικό στρατόπεδο, επιλογή η οποία συμβαδίζει με τον εκδημοκρατισμό και την ανάπτυξη, στην οποία συγκλίνουν μια σειρά λόγοι: πολιτικοί, γεωστρατηγικοί, οικονομικοί, πολιτισμικοί και ασφάλειας. –Οι σχέσεις της Ελλάδας με τους Δυτικούς συμμάχους, σχέσεις άνισες, τις οποίες όμως δεν πρέπει να δούμε μονοσήμαντα, αλλά ως αλληλεπίδραση, όπου παίζουν ρόλο οι επιδιώξεις και των δύο πλευρών. –Ο ρόλος των προσωπικοτήτων, κατεξοχήν του Ελευθερίου Βενιζέλου προπολεμικά και του Κωνσταντίνου Καραμανλή μεταπολεμικά, οι επιλογές και η παρουσία του οποίου σφράγισαν τη χώρα για τέσσερις δεκαετίες. –Η αγωνιώδης αναζήτηση και η επίμονη επιδίωξη της ανάπτυξης ως μοχλού προόδου, όχι μόνο οικονομικής αλλά και κοινωνικής και πολιτικής.
Ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου τόνισε ότι δεν υπήρχαν αυτονόητα στην ιστορική πορεία, αλλά ένα φάσμα επιλογών. Ο συνδυασμός ανάπτυξης, δημοκρατίας και ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας, που εμπεδώνεται στα μεταπολεμικά χρόνια, δεν ήταν αποτέλεσμα μιας γραμμικής πορείας, είπε, καθώς τίποτα δεν ήταν προκαθορισμένο, αλλά απόρροια επιλογών, οι οποίες έγιναν μέσα σε ένα μεταβαλλόμενο πλαίσιο συνθηκών. Οι εργασίες του συνεδρίου μας καλούν να αναδείξουμε, να κατανοήσουμε και να σκεφτούμε τις επιλογές αυτές.
