«Ο Βύρων Θεοδωρόπουλος, το Υπουργείο Εξωτερικών και η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ»
Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία οργάνωσε την Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2021 εκδήλωση αφιερωμένη στον εξέχοντα Έλληνα διπλωμάτη Βύρωνα Θεοδωρόπουλο, με τίτλο «Ο Βύρων Θεοδωρόπουλος, το Υπουργείο Εξωτερικών και η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά, από την Αίθουσα της Γερουσίας της Βουλής των Ελλήνων.
O Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων και Πρόεδρος του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, στον χαιρετισμό του, τόνισε ότι ο Βύρων Θεοδωρόπουλος υπήρξε κορυφαίος εκπρόσωπος της ελληνικής διπλωματίας, όχι απλώς γνώστης, αλλά μύστης των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας. Στα χρόνια της μεταπολίτευσης, συνέχισε, ο Θεοδωρόπουλος πρωταγωνίστησε σε δύο σπουδαία πεδία, την ασφάλεια της χώρας και την είσοδό της στην ΕΟΚ. Οι διεθνείς επαφές του, η ολόπλευρη γνώση, η διορατικότητα, η εργατικότητα, η εκτίμηση που έχαιρε εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας αποδείχθηκαν ανεκτίμητα εργαλεία για την επιτυχή δράση του, όπως τόνισε ο Πρόεδρος της Βουλής. Η παρακαταθήκη του, κατέληξε, είναι πολύτιμη στην εξωτερική πολιτική, τη διπλωματία και τις διεθνείς σχέσεις, τόσο στην πράξη όσο και στη θεωρία.
Την πρώτη συνεδρία, με γενικό τίτλο «Ο διπλωμάτης Βύρων Θεοδωρόπουλος», άνοιξε ο Γενικός Γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου, ο οποίος μίλησε με θέμα «Ο Βύρων Θεοδωρόπουλος και οι ελληνικές εμπειρίες της μεταπολεμικής Ανατολικής Μεσογείου». Αναφέρθηκε στα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου με τα οποία ασχολήθηκε ο Θεοδωρόπουλος στην αρχή της διπλωματικής του καριέρας, τη δεκαετία του 1950, όπως οι διωγμοί των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη και η έξωσή τους από την Αίγυπτο, καθώς και στον τρόπο με τον οποίο αυτά διαμόρφωσαν τη συνολική οπτική και τη δημόσια παρέμβασή του. Η τραυματική εμπειρία της καταστροφής ελληνικών κοινοτήτων της Ανατολικής Μεσογείου αναδείκνυε στο μυαλό της νέας γενιάς διπλωματών –της οποίας επρόκειτο να ηγηθεί ο Θεοδωρόπουλος στη δεκαετία του 1960– τη σημασία του λειτουργικού πλαισίου της ευρωπαϊκής ενοποίησης και των υπερβάσεων με τις οποίες αυτό συνδεόταν.
Ο πρέσβης επί τιμή και πρώην Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών κ. Γεώργιος Σαββαΐδης ανέπτυξε το θέμα «Ο Βύρων Θεοδωρόπουλος και το Υπουργείο Εξωτερικών: η θεσμική διάσταση». Αναφέρθηκε αρχικά στη συμβολή του Θεοδωρόπουλου στη σύνταξη του Οργανισμού του Υπουργείου το 1976. Στη συνέχεια, επικεντρώθηκε στη συμμετοχή του στη Διάσκεψη για το Δίκαιο της Θαλάσσης του ΟΗΕ το 1974, ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα του διεθνούς οργανισμού. Αντλώντας στοιχεία από την πολύχρονη και στενή του σχέση με τον Θεοδωρόπουλο, ο ομιλητής ανέπτυξε τους λεπτούς χειρισμούς του στα ζητήματα του δικαίου της θαλάσσης, καθώς συνδύαζε τη γνώση, την ικανότητα, την αφοσίωση στην πατρίδα και την πολυεδρική προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής.
Το θέμα της ομιλίας του υποψήφιου διδάκτορα στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Φλωρεντίας - EUI κ. Ιωάννη Χάλκου ήταν: «Στη δεκαετία του 1970: από το ΝΑΤΟ στη Γενική Γραμματεία του Υπουργείου των Εξωτερικών». Αναφέρθηκε στη συμβολή του Θεοδωρόπουλου στην εξομάλυνση των σχέσεων με το ΝΑΤΟ κατά το κρίσιμο διάστημα που ακολούθησε την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό του σκέλος. Τον χαρακτήρισε ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής Καραμανλή για τη ένταξη στην ΕΟΚ, πεδίο στο οποίο διαδραμάτισε βαρύνοντα ρόλο στην επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων και την τελική επιτυχία. Τόνισε, τέλος, ότι ενώ οι γεωγραφικές πραγματικότητες αποτελούν σημείο εκκίνησης στην ανάλυσή του, δεν παγιδεύεται σε αυτές, αλλά επιδιώκει μια εξωστρεφή και πολυδιάστατη διπλωματία.
Τη δεύτερη συνεδρία, με γενικό τίτλο «Ο Βύρων Θεοδωρόπουλος ως διανοούμενος των διεθνών σχέσεων» άνοιξε ο αν. καθηγητής Διεθνών Σχέσεων-Διεθνούς Πολιτικής και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου κ. Σωτήρης Ντάλης, ο οποίος μίλησε με θέμα «Η ευρωπαϊκή ενοποίηση και η διεθνής πολιτική στο έργο του Βύρωνα Θεοδωρόπουλου». Ξεκινώντας από την πολιτική διορατικότητα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος έκανε την καίρια επιλογή της Σύνδεσης με την ΕΟΚ το 1959, ο ομιλητής επισκόπησε την πολύχρονη σχετική ενασχόληση του Θεοδωρόπουλου, τον οποίο και χαρακτήρισε αφανή πρωταγωνιστή της ένταξης το 1979. Αναφέρθηκε, τέλος, στον «εξωστρεφή πατριωτισμό» που τον διέκρινε και στον επιτυχή συγκερασμό της εθνικής κυριαρχίας με το ευρωπαϊκό σχέδιο.
Ο επικ. καθηγητής Ιστορίας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Μανόλης Κούμας μίλησε με θέμα «Η ιστορία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στο έργο του Βύρωνα Θεοδωρόπουλου». Αναφέρθηκε στο πλούσιο συγγραφικό έργο του Θεοδωρόπουλου και στη σημασία που απέδιδε στη γνώση της Ιστορίας για την κατανόηση της εξωτερικής πολιτικής. Όπως εξήγησε, ο Θεοδωρόπουλος έδινε έμφαση στο γιατί συνέβη κάτι, ενώ μέσα από τις μελέτες του ανέδειξε την επιτυχή εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος ως βασικού στόχου της διπλωματίας. Ο συγγραφέας εξετάζει, πρόσθεσε, τους βαθύτερους παράγοντες που διαμορφώνουν την εξωτερική πολιτική (λ.χ. γεωγραφία, οικονομία, αλληλεπίδραση με άλλα κράτη), ενώ προσεγγίζει με στοχαστικό τρόπο ζητήματα που εμπλέκονται σε αυτές, όπως τα περιθώρια ανεξαρτησίας και ο ρόλος της προσωπικότητας.
Τη βραδιά έκλεισε ο Γενικός Γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου, ο οποίος, αφού ευχαρίστησε τους ομιλητές, τόνισε ότι η εκδήλωση αποτελεί απόδοση φόρου τιμής προς τρεις κατευθύνσεις: προς το πρόσωπο του Βύρωνα Θεοδωρόπουλου, προς το μείζον γεγονός της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ (από το οποίο φέτος συμπληρώθηκαν σαράντα χρόνια), αλλά και προς στο Υπουργείο Εξωτερικών και τη συμβολή του στη διαμόρφωση των μειζόνων αποφάσεων που αφορούν το μέλλον της χώρας.
Στις συνεδρίες προήδρευσε η καθηγήτρια και τ. πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου κυρία Ισμήνη Κριάρη, η οποία, με τα περιεκτικά της σχόλια έπειτα από κάθε ομιλία, αναδείκνυε τα κεντρικά τους σημεία.
Στην αίθουσα της Γερουσίας παρευρέθησαν, παρακολουθώντας εκ του σύνεγγυς την εκδήλωση, ο βουλευτής Δωδεκανήσου, κοσμήτωρ της Βουλής κ. Βασίλειος Υψηλάντης και ο Ειδικός Γραμματέας της Βουλής κ. Βασίλειος Μπαγιώκος.
