Ειδικό αφιέρωμα στη Δόμνα Σαμίου
H αίθουσα της Γερουσίας, τα θεωρεία και οι παρακείμενοι χώροι γέμισαν ασφυκτικά από νωρίς το βράδυ της Τετάρτης 11 Οκτωβρίου, με κόσμο όλων των ηλικιών. Στη συνέχεια, γέμισαν από τα λόγια των ομιλητών, έμπλεα σκέψης και αγάπης, καθώς και από παραδοσιακές μουσικές και τραγούδια εξαίσια. Όλα αυτά, στην εκδήλωση για τη ζωή και το έργο της Δόμνας Σαμίου, που οργάνωσε το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, σε συνεργασία με τον Καλλιτεχνικό Σύλλογο Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου. Η εκδήλωση εντασσόταν στο πλαίσιο του κύκλου παράλληλων δράσεων της έκθεσης του Ιδρύματος «“Σήκω ψυχή μου”!... Εικόνες και μουσικές των προσφύγων του ’22».
Ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος, καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου, στον χαιρετισμό του, εξήγησε ότι η μελέτη της μουσικής δημιουργίας των προσφύγων μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε πώς ένα ολόκληρο έθνος αντιμετώπισε την Καταστροφή. Η μουσική και τα τραγούδια, συνέχισε, ενσωματώνοντας εμπειρίες, σύμβολα και στάσεις, αποτυπώνουν ευκρινώς τον θρήνο, τον πόνο, αλλά και τη δύναμη για ζωή και δημιουργία. Αναφέρθηκε στη συμβολή του Διονύση Σαββόπουλου, ο οποίος υπήρξε και πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής της έκθεσης, εξαίροντας την ανοιχτόκαρδη και ανοιχτόμυαλη δημιουργικότητά του. Η εκδήλωση, είπε ο γ.γ. του Ιδρύματος, ανταποκρίνεται στην αίσθηση οφειλής μας προς τη Δόμνα Σαμίου για την προσφορά της στον πολιτισμό της χώρας, ενώ ευχαρίστησε ιδιαίτερα τον Καλλιτεχνικό Σύλλογο Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου για την αγαστή συνεργασία.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος, πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής της έκθεσης «“Σήκω ψυχή μου”!...», αναφέρθηκε στην προσωπική του γνωριμία και συνεργασία με τη Δόμνα Σαμίου, από το «Ροντέο» και το «Κύτταρο» μέχρι τη συμμετοχή της σε συναυλίες και προγράμματα της τηλεόρασης. Τόνισε τη σημασία που είχε η ανάδειξη, εκ μέρους της, της μουσικής κληρονομιάς και ειδικά των αστικών δημοτικών τραγουδιών της Κωνσταντινούπολης και της Κρήτης, που υπήρξαν πηγή έμπνευσης για μια ολόκληρη γενικά έντεχνων δημιουργών. Στα χρόνια της δικτατορίας, είπε, η Δόμνα Σαμίου συντέλεσε καθοριστικά στην προσέγγιση της ουσίας της δημοτικής μουσικής, μακριά από την εργαλειακή χρήση και το ψευτοφολκλόρ του καθεστώτος των συνταγματαρχών. Και, ταξιδεύοντας σε όλη την Ελλάδα, κατά τη μεταπολίτευση, συνέχισε και διεύρυνε αυτό το σπουδαίο έργο. Της οφείλουμε πολλά, είπε κλείνοντας ο Διονύσης Σαββόπουλος, ανάμεσα στα άλλα και το ότι έκανε ξανά ελκυστικά τα δημοτικά τραγούδια για τις νέες γενιές, που επανοικειώθηκαν με τη λαϊκή δημιουργία και συνδέθηκαν ξανά με τις ρίζες τους.
Ο Λάμπρος Λιάβας, καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, προέβη σε μια συνολική επισκόπηση της ζωής και του έργου της Δόμνας Σαμίου, τιτλοφορώντας την ομιλία του «Κοράσιον ετραγούδαγε» (από ένα πολύ αγαπημένο της τραγούδι). Ξεκινώντας και αυτός από την προσωπική του γνωριμία, στη συνέχεια αναφέρθηκε στα παιδικά χρόνια της Σαμίου στην Καισαριανή και στα σκληρά βιώματα της Κατοχής, τα οποία, με συνδυασμό με την ανάμνηση της χαμένης πατρίδας, την όπλισαν με την αίσθηση της αντοχής, της περηφάνειας, της ελευθερίας και της δημιουργίας. Μίλησε για την τριπλή της ιδιότητα ως συλλέκτριας, παραγωγού και ερμηνεύτριας, καθώς και στην ιδιαίτερη συμβολή της, στον δρόμο που είχε ανοίξει και ο δάσκαλός της Σίμων Καράς, που συνιστά η ανάδειξη της δημοτικής μουσικής ως στάσης ζωής. Το παράδειγμα της Δόμνας Σαμίου, είπε ολοκληρώνοντας ο Λ. Λιάβας, μας προσφέρει πολύτιμες πυξίδες σε μια εποχή σύγχυσης και κακοφωνίας.
Ο φιλόλογος Θάνος Τσακνάκης, μέλος του ΔΣ του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου, μίλησε για τη σπουδαία συνεισφορά τής Σαμίου στην ελληνική παράδοση. Το έργο της, είπε, αποτελεί και μάθημα ήθους, καθώς μας διδάσκει πως ο σκοπός των τραγουδιών είναι η έκφραση, η καλλιέργεια και η ψυχική ανάταση, και όχι τα σουξέ και ο εύκολος έπαινος· γι’ αυτό και έδινε έμφαση σε τραγούδια δύσκολα, που μιλάνε για θέματα πανανθρώπινα, όπως η μετανάστευση, η συλλογικότητα, η ανεκτικότητα, μακριά από τη μόδα και την εμπορική εκμετάλλευση. Μίλησε, στη συνέχεια, για την ιδιαίτερη σχέση με τους μαθητές και τις μαθήτριές της, τους ουσιαστικούς δεσμούς που είχαν αναπτύξει. Τέλος παρουσίασε την πολύπλευρη δραστηριότητα του Συλλόγου (εκδόσεις, cd, εκδηλώσεις, μαθήματα, επαφή με τοπικούς φορείς, διάσωση και μελέτη του αρχείου της), που με τρυφερότητα, πείσμα και γνώση, κρατάει και συνεχίζει την πολύτιμη κλωστή της παράδοσης.
Την εκδήλωση συντόνισε ο Σωκράτης Σινόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Η βραδιά ολοκληρώθηκε με μουσικό πρόγραμμα, γεμίζοντας με μελωδίες την αίθουσα, προξενώντας συγκίνηση και χαρά στο κοινό, που τραγουδούσε συμμετέχοντας. Η Χορωδία Δόμνα Σαμίου απέδωσε τα τραγούδια «Δεν είν’ αυγή να σηκωθώ», «Της τριανταφυλλιάς τα φύλλα», «Βασιλικός μυρίζει εδώ», «Αστρομετρήτης θα γινώ», «Θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά», «Κανελόριζα», «Σμαρώ», «Γιαννούλα». Διδασκαλία και διεύθυνση χορωδίας και λαούτο: Κατερίνα Παπαδοπούλου, λύρα: Σωκράτης Σινόπουλος, κανονάκι: Στέφανος Δορμπαράκης.
Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Σπύρο Πάλλα (μέλος της Χορωδίας Δόμνα Σαμίου), για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού.
