Παρουσίαση του τόμου Ιστορικό Λεξικό Ελληνικών Κοινοβουλευτικών Κομμάτων, 1844-1967
Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία και το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) παρουσίασαν το Ιστορικό Λεξικό Ελληνικών Κοινοβουλευτικών Κομμάτων, 1844-1967 (επιστ. επιμ. Κατερίνα Δέδε, Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Λίνα Λούβη, Ηλίας Νικολακόπουλος, Σωτήρης Ριζάς) την Τρίτη 18 Οκτωβρίου στο αμφιθέατρο «Λεωνίδας Ζέρβας» του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Η εκδήλωση ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του Ηλία Νικολακόπουλου.
Η παρουσίαση ξεκίνησε με τον χαιρετισμό του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα, ο οποίος τόνισε ότι πρόκειται για ένα έργο ιστορικό, που συνιστά τη «βιογραφία» όλων των ελληνικών κοινοβουλευτικών κομμάτων από το 1844 έως το 1967. Διανθίζοντας τα λόγια του με αναφορές στον Ιωάννη Βηλαρά, τον Γεώργιο Σουρή (του οποίου διάβασε και στίχους) τον Δημήτριο Τσάτσο, τον Κ.Π. Καβάφη και τον Ρίτσαρντ Κρόσμαν, ο Πρόεδρος της Βουλής αναφέρθηκε στις καταβολές του κομματικού φαινομένου στην Ελλάδα, στο πελατειακό σύστημα, στη γοητεία της πολιτικής, στα κόμματα ως οργανωμένο τρόπο έκφρασης της λαϊκής κυριαρχίας. Και έκλεισε τονίζοντας ότι ο σπουδαίος αυτός τόμος συμβάλλει καίρια στην κατανόηση του κομματικού φαινομένου.
Ο καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου, γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής, επισήμανε ότι το Iστορικό Λεξικό, που αποτελεί τον γόνιμο καρπό της συνεργασίας των δύο Ιδρυμάτων, συνιστά έργο αναφοράς, απαραίτητο για τους μελετητές της πολιτικής ιστορίας και επιστήμης, αλλά και τους πολίτες. Αποτυπώνει, συνέχισε, τις προσπάθειες της επιστημονικής κοινότητας να οργανώσει τον στοχασμό της για την ολόπλευρη κατανόηση του κομματικού, και ευρύτερα του πολιτικού φαινομένου.
Η καθηγήτρια Νίκη Μαρωνίτη, τέως γενική γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής, εξέφρασε την προσωπική της χαρά για την ολοκλήρωση του έργου, το οποίο είχε ξεκινήσει κατά τη διάρκεια της θητείας της στο Ίδρυμα. Παρά τους πολλούς και διαφορετικούς συνεργάτες που γράφουν σε αυτό, το Iστορικό Λεξικό διέπεται από ομοιογένεια, συστηματική προσέγγιση και τεκμηριωμένη ιστορική μεθοδολογία, επισήμανε.
Τον χαιρετισμό της Μαρίας Χριστίνας Χατζηιωάννου, διευθύντριας ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του ΕΙΕ, η οποία λόγω καιρικών συνθηκών αναγκάστηκε να παραμείνει εκτός Αθηνών, διάβασε η Ουρανία Πολυκανδριώτη, διευθύντρια ερευνών στο Ινστιτούτο και μέλος του ΔΣ του ΕΙΕ. Η Μ. Χ. Χατζηιωάννου αναφέρθηκε, με τη σειρά της, στην αγαστή συνεργασία των δύο Ιδρυμάτων, χαρακτήρισε το Iστορικό Λεξικό επιστημονική παρακαταθήκη και εξέφρασε την ευχή να μεταφραστεί τάχιστα και σε άλλες γλώσσες.
Ο Γεράσιμος Μοσχονάς, καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, ξεκίνησε σημειώνοντας ότι πρόκειται για ολοκληρωμένο έργο, που μας προσφέρει ένα επιστημονικό πανόραμα της κομματικής ζωής. Τα κόμματα, όπως και η κοινοβουλευτική δημοκρατία και το κοινωνικό κράτος, είπε, εγγράφονται στη μακρά διάρκεια της νεωτερικότητας, αποτελώντας κεντρικό θεσμό, ο οποίος, επιδρώντας στις δημόσιες πολιτικές, επηρεάζει καθοριστικά την κοινωνία και τη ζωή μας. Εκτός αυτού, η συμβολή των κομμάτων είναι καίρια στη συγκρότηση της πολιτικής επιστήμης. Μέσα από τη μελέτη του Ιστορικού Λεξικού, κατέληξε, μπορούμε να σπουδάσουμε την εξέλιξη και τις ιδιομορφίες του κοινοβουλευτικού συστήματος στην Ελλάδα με τα προβλήματα, τις αποχρώσεις και τις κατακτήσεις του.
Η Κατερίνα Δέδε, κύρια ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του ΕΙΕ και εκ των επιμελητών του τόμου, μίλησε για το απαιτητικό και συνάμα συναρπαστικό ταξίδι που αποτέλεσε, για όλους τους συμμετέχοντες και τις συμμετέχουσες, το Ιστορικό Λεξικό – από τα πρώτα βήματα μέχρι το «τυπωθήτω» και το τυπογραφείο. Αναφέρθηκε στην αρχική σύλληψη της ιδέας, τους προβληματισμούς και τα προβλήματα, τις μακρές συζητήσεις που κατέληξαν στη μορφοποίηση του τόμου. Μίλησε για την πλούσια ενδοχώρα σχηματισμών, προσώπων, δικτύων, ιδεολογικών διαδρομών, κοινωνικών δικτύων και πολιτικών σχέσεων που αναδεικνύει ο τόμος και ολοκλήρωσε χαρακτηρίζοντας την έκδοση βαθιά πολιτική πράξη, με την ουσιαστική έννοια του όρου.
Ο Σωτήρης Ριζάς, διευθύνων στο Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, εκ των επιμελητών του Ιστορικού Λεξικού και αυτός, τόνισε ότι η συγγραφή και έκδοση του έργου αποτυπώνει και την ωρίμανση του ερευνητικού ιστού που έχει συντελεστεί στις μέρες μας. Αναφέρθηκε στους έντονους διχασμούς –πολιτικούς πρωτίστως και όχι κοινωνικούς– που διαπερνούν την ελληνική πολιτική ζωή και τους οποίους μπορούμε να προσεγγίσουμε τεκμηριωμένα μέσα από τον τόμο. Το Ιστορικό Λεξικό, μέσα από έναν πλούτο υλικού, μας προσφέρει τα δεδομένα για να θέσουμε τις ερωτήσεις, να διευρύνουμε το πεδίο της επιστημονικής συζήτησης και να ανιχνεύσουμε τις απαντήσεις, μια προσπάθεια που πρέπει να συνεχιστεί, κατέληξε.
Μεγάλος απών της βραδιάς, αλλά ωσεί παρών στην αίθουσα, στη σκέψη και την καρδιά όλων, ο αξέχαστος Ηλίας Νικολακόπουλος, στον οποίο αναφέρθηκαν με βαθιά αισθήματα σεβασμού, εκτίμησης και συγκίνησης, όλοι οι ομιλητές και οι ομιλήτριες. Παρών πολλαπλώς: ως κορυφαίος μελετητής του κομματικού φαινομένου, ως δάσκαλος, φίλος και συνεργάτης πολλών, αλλά και ως εμπνευστής και βασικός συντελεστής του συγκεκριμένου έργου. Η φράση της Κατερίνας Δέδε συνοψίζει το κλίμα της βραδιάς και τη συμβολή του Η. Νικολακόπουλου στην έκδοση: «Η αφειδώλευτη προσφορά του, από το επιστημονικό και ηθικό έχειν του, είναι διάχυτη σε όλο τον τόμο. Ο Ηλίας είναι το ίδιο το Λεξικό».
Στην εκδήλωση ήταν παρόντες ο τέως πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, ο τέως γενικός γραμματέας της Βουλής Κώστας Αθανασίου, οι βουλευτές Σία Αναγνωστοπούλου, Δημήτρης Βίτσας, Θόδωρος Δρίτσας, Γεώργιος Κουμουτσάκος, Θεοπίστη Πέρκα, Πάνος Σκουρολιάκος, Νίκος Φίλης. Επίσης, η διευθύντρια της κεντρικής υπηρεσίας του ΕΙΕ Ιωάννα Πετροχείλου, οι διευθύντριες της Βιβλιοθήκης της Βουλής και της Βιβλιοθήκης Πόλης (Λένορμαν) Μαρία Καμηλάκη και Ελένη Μουζουράκη αντίστοιχα, η τέως διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής Έλλη Δρούλια, καθώς και πολλοί ιστορικοί, καθηγητές και ερευνητές – ανάμεσά τους και οι συνεπιμελητές του τόμου Λεωνίδας Καλλιβρετάκης και Λίνα Λούβη.