Τη Δευτέρα 3 Ιουνίου το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων παρουσίασε τη νέα ψηφιακή του έκδοση με τίτλο Νίκος Ε. Καστανάκης: Γελοιογραφώντας την πολιτική, 1922-1930. Ο Νίκος Ε. Καστανάκης (1896-1961) είναι ένας από τους πιο σημαντικoύς αλλά και αγνοημένους Έλληνες σκιτσογράφους, ζωγράφους και γελοιογράφους του 20ού αιώνα. Βασισμένη σε πολύχρονη έρευνα στις αθηναϊκές εφημερίδες, η εξαιρετικά πλούσια και προσεγμένη έκδοση –όπως τόνισαν οι ομιλητές– αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τους μελετητές, τόσο της γελοιογραφίας, όσο και της ελληνικής πολιτικής ιστορίας του Μεσοπολέμου. Η παρουσίαση έγινε σε ένα καινούριο μοντέρνο χώρο, το Athens Book Space του Δήμου Αθηναίων, εντός του Πάρκου Ελευθερίας.
Ο Δημήτρης Παυλόπουλος (καθηγητής, ΕΚΠΑ / επιστημονικός επιμελητής του τόμου) αναφέρθηκε στην πολύχρονη προετοιμασία του τόμου και στις «θετικές παρενέργειές» της, όπως η εντοπισμός στη Βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ ενός αυτοσχέδιου λευκώματος, με σκίτσα του Καστανάκη, που είχε φτιάξει ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Ευχαρίστησε τους συνεργάτες του τόμου, ο οποίος επιχειρεί, όπως είπε, μια «καλειδοσκοπική» παρουσίαση του Καστανάκη: την ομάδα των μεταπτυχιακών σπουδαστριών που συνεργάστηκαν το στάδιο της έρευνας (Ευαγγελία Καϊράκη, Ευγενία Λαγού, Άρτεμι Ταμπούρη, Μιρλένα Χαρίση), την Άννα Καραπάνου που τον επιμελήθηκε εκδοτικά, καθώς και τον επίκουρο καθηγητή του ΕΚΠΑ, Μανόλη Κούμα, που συνέταξε το κείμενο για το ιστορικό πλαίσιο της περιόδου. Επισήμανε ότι ο Καστανάκης εντάσσεται στη χορεία των Κωνσταντινουπολιτών σκιτσογράφων (όπως οι Γεώργιος Γκέιβελης, Φωκίων Δημητριάδης [Φώκος], Σοφοκλής Αντωνιάδης [Σόφο], Κώστας Ασλόγλου [Κεντ], Δημήτριος [Μίμης] Γ. Αντωνιάδης, Μέντης Μποσταντζόγλου [Μποστ]), κύριο γνώρισμα των οποίων είναι ο ζωγραφικός τρόπος. Αναφέρθηκε, επίσης, στην πολυσχιδή καλλιτεχνική του δραστηριότητα, καθώς και στο ευρύ φάσμα εντύπων με τα οποία συνεργάστηκε, ενώ τόνισε την ικανότητά του να συλλαμβάνει το καίριο με το σκίτσο του, χωρίς να φλυαρεί.
Ο Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης (καθηγητής, ΕΚΠΑ) σκιαγράφησε ιστορικά τη δεκαετία του 1920, μια περίοδο ταραχώδη και πυκνή, τόσο στην Ελλάδα όσο και στον κόσμο. Μέσα από το σατιρικό του πνεύμα, είπε, ο Καστανάκης αναδεικνύεται σε ένα είδος Αριστοφάνη του 20ού αιώνα, με ευρωπαϊκή παιδεία, καθώς σχολιάζει καυστικά τα τεκταινόμενα της ελληνικής και της ευρωπαϊκής πολιτικής ζωής. Μια μεγάλη συμβολή του Καστανάκη, όπως αντικρίζουμε το έργο του σήμερα, είπε, είναι ότι αποδίδει με ζωντανά χρώματα μια κατεξοχήν σκοτεινή εποχή, αναδεικνύοντας τις αποχρώσεις της, συχνά με εύθυμο τόνο.
Ο Βασίλης Παπαγεωργίου (γελοιογράφος-ζωγράφος) χαρακτήρισε τον τόμο έργο αναφοράς για ανάλογες εκδόσεις, εξαίροντας την καλαισθησία της, το προσεγμένο lay out, καθώς και τα ουσιώδη σχόλια και κείμενα, που αναδεικνύουν τις γελοιογραφίες. Χαρακτήρισε τον Καστανάκη εξαιρετικό φυσιογνωμιστή, που καταφέρνει μέσα από το ελάχιστο να αφηγείται το μέγιστο, απογειώνοντας την τέχνη. Στη συνέχεια, αναφέρθηκε σε συνισταμένες της γελοιογραφίας (όπως η κριτική στην εξουσία, το ανελέητο χιούμορ ή τον διάλογο με την κοινή γνώμη, την οποία διαμορφώνει ο γελοιογράφος, αλλά και διαμορφώνεται από αυτήν), που παραμένουν σταθερές. Μίλησε επίσης για τις αλλαγές που επιφέρει η ψηφιακή εποχή, τόσο στη δουλειά του γελοιογράφου, που βρίσκει νέους τρόπους να προσεγγίσει το κοινό του, όσο και στην πρόσληψη των δημιουργιών του. Ο γελοιογράφος, κατέληξε –και αυτό το διαπιστώνουμε και μέσα από τα σκίτσα του Καστανάκη– ασκεί ένα είδος δημοσιογραφίας, καθώς τοποθετείται και εκτίθεται στον δημόσιο χώρο.
Η Άννα Καραπάνου (προϊσταμένη του Τμήματος Εκδόσεων του Ιδρύματος της Βουλής / επιμελήτρια της έκδοσης) παρουσίασε τον τρόπο με τον οποίο οργανώθηκε η όλη έκδοση. Σκοπός ήταν, ανέφερε, χρησιμοποιώντας και τις δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία, ο αναγνώστης να αποκτήσει μια συνολική εικόνα για τον Καστανάκη και το έργο του, και παράλληλα να αναδειχθεί το χιούμορ και η ματιά του για τα γεγονότα της δεκαετίας του 1920. Έτσι, οι γελοιογραφίες, που οργανώνονται σε μεγάλες θεματικές ενότητες, συνοδεύονται από τις πλήρεις λεζάντες που έχει δώσει ο Καστανάκης, καθώς και από επεξηγηματικές κειμενολεζάντες. Ακόμη, σημείωσε ότι, για την πληρέστερη κατανόηση της περιόδου, η έκδοση συμπληρώθηκε από κείμενο με τα σημαντικότερα γεγονότα της ελληνικής ιστορίας της δεκαετίας του 1920 –το οποίο διασυνδέεται με τα σκίτσα μέσω εσωτερικών συνδέσμων (links)–, ενώ οι «προσωπογραφίες» των πρωταγωνιστών των γελοιογραφιών βοηθούν τον αναγνώστη να αναγνωρίσει τους πολιτικούς της περιόδου. «Ελπίζω να βρείτε την “ανάγνωση” της έκδοσης, εξίσου συναρπαστική όσο και εμείς, που δουλέψαμε γι’ αυτή», είπε κλείνοντας.
