Στη ζωή και το έργο του ποιητή, κριτικού και μεταφραστή Γιάννη Βαρβέρη (1955-2011) ήταν αφιερωμένη η εκδήλωση που οργάνωσε το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία την Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2021. Η εκδήλωση εντάσσεται στη σειρά του Ιδρύματος «Πρόσωπα άξια τιμής» και πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά. Οι εισηγητές μίλησαν από την αίθουσα της Γερουσίας στη Βουλή.
Ξεκινώντας, ο συντονιστής της εκδήλωσης Παντελής Μπουκάλας (συγγραφέας-δημοσιογράφος, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Ιδρύματος της Βουλής) χαρακτήρισε τον Βαρβέρη σπουδαίο ποιητή της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, δημιουργό ενός στοχαστικού λόγου, βαθιά σαρκαστικού και πικρού μαζί. Μας χάρισε άψογη ποίηση, είπε, στην οποία και θα επανερχόμαστε συχνά.
Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης (συγγραφέας, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Ιδρύματος της Βουλής) επικεντρώθηκε στην τελευταία ποιητική συλλογή που ετοίμασε όσο ζούσε –αλλά δεν πρόλαβε να δει τυπωμένη– ο Βαρβέρης, με τίτλο Βαθέος γήρατος (Απρίλιος 2011). «Τρυφερό προθρήνο του βαθέος γήρατος», χαρακτήρισε τη συλλογή, από την οποία διάβασε εκτενή αποσπάσματα: προθρήνο του ποιητή για τον θάνατο που πλησιάζει την υπέργηρη μητέρα του, αλλά και τον ίδιο, λόγω της ασθένειάς του· ο Βαρβέρης ξέρει καλά ότι βαθύ γήρας και η ασθένεια βρίσκονται στο σύνορο ζωής και θανάτου. Ο ομιλητής επισήμανε ότι, στη συλλογή αυτή, οι χρόνοι συμφύρονται και συναιρούνται σε ένα αδιάσπαστο παρόν, το παρόν του θρήνου Ο τρυφερός αυτός προθρήνος συγκροτείται από απλά, απέριττα ποιήματα, χωρίς αχρείαστη κρυπτικότητα και διαπνέεται από απέραντη κατανόηση, κατέληξε.
Η Ελισάβετ Κοτζιά (κριτικός λογοτεχνίας μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Ιδρύματος της Βουλής) μίλησε για τις «αντινομίες», όπως τις χαρακτήρισε, του Γιάννη Βαρβέρη, μέσα από την προσωπική της γνωριμία μαζί του στην παρέα των «Ιαγουάρων», η οποία συγκέντρωνε λογοτέχνες, ζωγράφους και κριτικούς· ο Βαρβέρης υπήρξε ιδρυτικό μέλος των «Ιαγουάρων». Σε μια προσπάθεια να αποδώσει την κίνηση και την πνοή του, η ομιλήτρια αναφέρθηκε στις αντιφατικές ιδιότητες που τον διέκριναν, καθώς ήταν ταυτόχρονα τρυφερός, εστέτ, γλεντζές, προκλητικός, παραδοξολόγος, σνομπ, γενναιόδωρος, γνώστης, απόλυτος και πολλά ακόμα. Ο Αθηναίος αυτός flâneur, είπε, μπορούσε να συνδυάζει ανεμπόδιστα τις διάφορες πλευρές του εαυτού του, κι έτσι αποτελούσε έναν ολόκληρο κόσμο από μόνος του.
Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, στενός φίλος του Βαρβέρη, προέβη σε μια συνολική ανασκόπηση του ποιητικού του έργου. Διατρέχοντας τις ποιητικές συλλογές του, στάθηκε στις ιδιαιτερότητες της καθεμιάς, αναδεικνύοντας τον συνολικό χαρακτήρα του έργου του. Είναι μια ποίηση εύκολα αναγνωρίσιμη, είπε, δημιούργημα μιας πολύ ιδιαίτερης ψυχολογίας και ταλέντου. Σε αυτήν, επισήμανε, εικονίζεται με τρόπο απαράμιλλο το βαρύ φορτίο της ύπαρξης, ενώ κάτω από ένα σκληρό δήθεν κέλυφος κρύβεται η πιο ανυπεράσπιστη τρυφερότητα, μια ανάγκη να αγαπήσεις και να αγαπηθείς, να δώσεις και να πάρεις. Η αταλάντευτη στάση του δημιουργού του απέναντι σε κανόνες τέχνης και ζωής, προσδιορίζει, σηματοδοτεί και διδάσκει, σε ένα έργο που έχει ήδη κατακτήσει θέση περίοπτη στην ποίησή μας, κατέληξε.
Η Ρέα Γρηγορίου (δρ Ιστορίας-Δραματολογίας ΑΠΘ, καθηγήτρια στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο) μίλησε για τη θεατρική κριτική του Βαρβέρη, μια κριτική «στα όρια της ποίησης», όπως τη χαρακτήρισε. Γνώστης της ελληνικής και της παγκόσμιας δραματουργίας, καταθέτει ολοκληρωμένες προτάσεις κριτικής, ερευνά σε βάθος το θεατρικό φαινόμενο με την ευαισθησία του δημιουργού και τον προβληματισμό ενός κριτικού του θεάτρου, ενός ιστορικού, ενός δραματολόγου, είπε. Η ομιλήτρια αναφέρθηκε σε συγκεκριμένες κριτικές του Βαρβέρη, αναδεικνύοντας τις αρετές της προσέγγισής του. Το πλούσιο έργο του, είπε καταλήγοντας, αντιπροσωπεύει μια ολοκληρωμένη συμβολή στη θεατρική μας παιδεία· δεν προσφέρεται μόνο ως εγχειρίδιο για τους φοιτητές, αλλά και για τη διεύρυνση του διαλόγου που αφορά την παράσταση, την κριτική, την πρόσληψη του θεάτρου.
